Je winkelwagen is momenteel leeg!
Naburige rechten op muziek
De rechten van onder meer uitvoerend kunstenaars en producenten worden in Nederland beschermd door de Wet op de naburige rechten.
Wil je meer weten over de juridische bescherming en exploitatie van composities, teksten en bijvoorbeeld vertalingen? Check dan onze pagina over muziekauteursrecht.
Bewustzijn van rechten zorgt ervoor dat je betere contracten kan sluiten. Betere afspraken zorgen weer voor meer geld en minder gedoe. Dat leidt tot rust in je hoofd en ruimte om creatief te zijn.
Het naburig recht is er voor uitvoerend kunstenaars en producenten van fonogrammen, dan wel voor de partijen dit recht hebben verkregen door een licentie of overdracht.
Naburig recht beschermt zogenaamde “uitvoeringen” en de eerste “opname” van geluid. Deze opnamen worden ook wel “masters” genoemd. Masterrechten zijn dus naburige rechten.
Het recht kan overgaan door overdracht of licentie. Een overdracht of exclusieve licentie moet in een ondertekend contract worden vastgelegd.
De rechthebbenden mogen het de uitvoeringen en opnamen exploiteren. In de wet wordt dit onder meer omschreven als “openbaarmaken” en “verveelvoudigen“.
Openbaarmaken betekent zoveel als de master (of een reproductie / kopie daarvan) beschikbaar maken voor anderen, bijvoorbeeld door het ergens te uploaden of te laten horen.
Verveelvoudigen betekent dat een uitvoering en met name een opname mag worden gekopieerd.
Check je muziekcontract
Heb je een muziekcontract ontvangen dat toeziet op naburige rechten?
Wij hebben een checklist voor je gemaakt waarmee je snel kan zien waar je op moet letten en of het contract overeenkomst met wat er in de wet staat.
Wie werken er met naburige rechten?
De partijen die met naburige rechten en met name met opnamen van muziek werken, zijn in de kern de volgende partijen:
Artiesten
Denk aan rappers, producers, zanger/essen en andere muzikanten.
Platenlabels
Logisch; zij brengen muziek uit van / voor artiesten die dat niet in eigen beheer doen.
Distributeurs en DSP’s
Niet iedereen biedt zelf muziek aan. Vaak regelt een tussenpartij, zoals een distributeur, dat de muziek online en in de winkel komt.
Collectieve rechtenorganisaties
De belangrijkste partijen op dit gebied zijn Sena en Norma.
FAQ’s
Wanneer heb ik een naburig recht op muziek?
Anders dan bij het auteursrecht, is er voor naburig recht niet echt een hoge ontstaansdrempel. Zodra dat je iets uitvoert met enige inspanning, krijg je als uitvoerend kunstenaar / artiest een naburig recht. Voor fonogrammenproducenten geldt dat zij het initiatief moeten nemen en het (meestal financieel) risico voor het maken van de opname moeten hebben gedragen. Dit is dus iets anders dan risico voor marketing en promotie! Hierover ging onder meer de rechtszaken van Martin Garrix tegen Spinnin’ Records en Ronnie Flex tegen Top Notch / Universal Music.
Klopt het dat ze in Amerika geen naburige rechten hebben?
In de Verenigde Staten verschillen naburige rechten (neighboring rights) op belangrijke punten van die in Nederland en de EU. Hier is een overzicht van hoe ze werken en wat de grootste verschillen zijn:
1. Wat zijn naburige rechten?
Naburige rechten beschermen uitvoerende artiesten (bijv. zangers, instrumentalisten) en producenten (platenlabels). Ze gaan over de opname en uitvoering van muziek, niet over de tekst of compositie zelf (die vallen onder het auteursrecht).
2. Hoe zit het met naburige rechten in de VS?
De VS heeft een beperkte vorm van naburige rechten in vergelijking met Nederland en de rest van de wereld. Hier zijn de belangrijkste aspecten:
| Kenmerk | Verenigde Staten | Nederland (EU) |
|---|---|---|
| Beschermt uitvoerende artiesten? | Ja, maar alleen bij digitale openbare uitvoeringen (streaming, satellietradio) | Ja, voor alle openbare uitvoeringen (radio, tv, streaming, clubs, horeca) |
| Beschermt platenlabels? | Ja, bij digitale uitvoeringen | Ja, bij alle vormen van gebruik |
| Bescherming bij radio-uitzendingen? | Nee (geen betaling voor AM/FM-radio) | Ja (radiozenders betalen voor gebruik) |
| Bescherming bij digitale streaming? | Ja (via SoundExchange) | Ja (via Sena en vergelijkbare instanties) |
| Internationale bescherming? | Nee (de VS erkent geen naburige rechten uit andere landen) | Ja (via internationale verdragen zoals de Rome Conventie) |
3. Beperkingen van naburige rechten in de VS
- Geen royalty’s voor AM/FM-radio
- In de VS betalen radiostations geen naburige rechten aan uitvoerende artiesten en platenlabels. Dit is een groot verschil met Nederland en de EU, waar radiozenders wél moeten betalen.
- Alleen componisten en tekstschrijvers krijgen via PRO’s zoals ASCAP en BMI royalty’s van radio.
- Naburige rechten gelden alleen voor digitale uitzendingen
- Uitvoerende artiesten en labels krijgen wel geld van digitale diensten zoals:
- SiriusXM (satellietradio)
- Pandora (digitale radio)
- Internet- en streamingdiensten (zoals iHeartRadio)
- Dit wordt beheerd door SoundExchange, een organisatie die deze rechten int en uitbetaalt.
- Uitvoerende artiesten en labels krijgen wel geld van digitale diensten zoals:
- Geen erkenning van naburige rechten uit andere landen
- De VS heeft de Rome Conventie (1961) niet ondertekend, waardoor Amerikaanse artiesten geen royalty’s ontvangen als hun muziek in het buitenland wordt gedraaid op de radio.
- Andersom krijgen internationale artiesten (bijvoorbeeld Europese acts) ook geen naburige rechten als hun muziek in de VS op de radio wordt gespeeld.
4. Hoe worden naburige rechten beheerd in de VS?
In de VS worden naburige rechten beheerd door SoundExchange:
- SoundExchange int en verdeelt digitale uitvoeringsrechten voor artiesten en labels.
- Geldt alleen voor digitale uitzendingen zoals online radio en satellietradio.
- Betaalt 50% aan platenlabels, 45% aan artiesten, en 5% aan achtergrondmuzikanten en sessiemuzikanten.
Andere organisaties zoals ASCAP, BMI en SESAC beheren alleen compositierechten, niet naburige rechten.
5. Belangrijke verschillen met Nederland en de EU
- In Nederland krijgen artiesten en labels altijd naburige rechten bij uitzending op radio, tv, horeca en evenementen. In de VS geldt dat alleen voor digitale uitvoeringen.
- In Nederland wordt dit beheerd door Sena en NORMA, terwijl in de VS SoundExchange alleen voor digitale royalty’s zorgt.
- Europese artiesten ontvangen in de VS geen naburige rechten bij airplay op Amerikaanse radio, terwijl Amerikaanse artiesten in Europa wél kunnen verdienen aan hun muziek.
6. Hoe kunnen artiesten uit de VS toch royalty’s krijgen uit het buitenland?
- Omdat de VS geen naburige rechten erkent voor buitenlandse artiesten, betalen veel landen geen royalty’s aan Amerikaanse artiesten.
- Een oplossing hiervoor is dat Amerikaanse artiesten zich registreren bij buitenlandse collectieve beheersorganisaties (bijv. PPL in het Verenigd Koninkrijk of Sena in Nederland) om alsnog royalty’s te innen. Check het dossier over de kwestie “RAAP – PPI” op Sena.nl.
Wat is het verschil tussen auteursrecht en naburig recht?
Auteursrecht gaat als het ware over de theorie van muziek, voordat het gezongen of gespeeld is. Naburig recht gaat over de praktijk; namelijk de uitvoering en opname daarvan. Waar BumaStemra collecteert voor auteursrecht, doet Sena dit voor naburig recht. Muziekadvocaat Sander Petit schreef er een aantal artikelen over op danceadvocaat.nl. In België zijn PlayRight and SIMIM relevant voor naburige rechten.
Waar moet ik op letten bij een muziekcontract dat toeziet op naburige rechten?
Waar wij het vaak mis zien gaan, is dat niet goed wordt gecontroleerd welke rechten in een deal betrokken zijn. Daarnaast ontstaat vaak onduidelijkheid over de berekening van de royalty.
Ook zien we dat veel contracten gewoon gekopieerd worden van Internet, met alle gevolgen van dien. Je weet namelijk niet of de gebruikte contracten wel voor jouw situatie of voor Nederlands recht geschreven zijn.
De Nederlandse wet is in 2015 veel verbeterd voor auteurs en artiesten. Lees daarover vooral dit artikel op danceadvocaat.nl. Deze wijzigingen zien we nog niet altijd terug in muziekcontracten.
Daarom hebben wij onze checklist opgesteld.
Samenvatting
- Naburige rechten beschermen de prestaties van uitvoerend kunstenaars, zoals muzikanten;
- Naburige rechten beschermen daarnaast het initiatief, de verantwoordelijkheid en de investering voor het maken van een geluidsopname;
- Naburige rechten gaan dus over muziek die je kan horen;
- Naburige rechten worden geëxploiteerd door onder meer platenlabels;
- Sena en Norma zijn de collectieve rechtenorganisaties die met naburige rechten werken;
- Het naburige rechten is geregeld in een andere wet en gaat over iets anders dan auteursrecht.
